Çanakkale Savaşları’nın 110 yıllık izleri

Mehmet Bayer – 8 Mayıs (Hibya) – Çanakkale Kara Savaşları’nın, Anadolu yakasındaki mücadelesine sahne olan merkeze bağlı Kumkale köyünde, Troya Müzesi ekiplerince yapılan çalışma, Fransız askerlerinin 110 yıl önce buraya yaptığı çıkarmanın izlerinin günümüze ulaştığını belgeledi.

Çanakkale Kara Savaşları’nın kilit cephesi Kumkale’de, Troya Müzesi’nin 2023 yılında gerçekleştirdiği tarihi kazı, muharebelerin 110 yıl sonra bile silinmeyen izlerini gün yüzüne çıkardı.

İtilaf Devletleri’nin Anadolu yakasındaki tek çıkarma noktası olan bu stratejik alanda yapılan çalışmalar, beklenen toplu mezar bulgusuna rastlanmamasına rağmen, 1915’teki kanlı çarpışmalara dair çarpıcı detayları ortaya koydu.

Bundan 110 yıl önce, 25 Nisan 1915’te Fransız kuvvetlerinin ayak bastığı ve Osmanlı ordusuyla çetin bir mücadeleye giriştiği Kumkale, Troya Müzesi arkeologlarının titiz çalışmalarıyla yeniden gündeme geldi.

Fransız siperlerinin kalıntıları ortaya çıktı

Yıllardır yapılması planlanan Kumkale Şehitliği öncesinde gerçekleştirilen bu ilk, büyük ölçekli ve sistemli kazı, bölgenin tarihi katmanlarına ışık tuttu.

Yeraltı radarıyla belirlenen potansiyel toplu mezar alanlarında beklenen sonuca ulaşılamasa da kazılar sırasında Fransız siperlerinin kalıntıları ve muharebeye ait çeşitli askeri teçhizatlar bulundu. Bu bulgular, tarihi kayıtlar ve yerel halkın hafızasındaki bilgilerle harmanlanarak, Kumkale Muharebesi’nin seyrine dair yeni bir bakış açısı sundu.

Aynı siperde Türk, Fransız ve Senegalli asker iskeletleri

Troya Müzesi kazı ekibinin dikkat çekici keşiflerinden biri de Fransız siper hattı içinde bulunan 3 askere ait karışık iskeletler oldu. İncelemelerde, bu askerlerden birinin kahraman bir Türk şehidi, birinin Fransız deniz subayı, diğerinin ise Fransız sömürge ordusunda görevli Senegalli Müslüman bir asker olduğu belirlendi. Bu dokunaklı bulgu, savaşın farklı cephelerdeki insan hikayelerini 110 yıl sonra dahi gözler önüne seriyor.

Uzmanlar, bu çalışmanın, jeofiziksel araştırmaların tek başına mezar tespiti için yeterli olmadığını ve tarihi verilerin saha çalışmalarıyla desteklenmesinin önemini bir kez daha kanıtladığını belirtti. Arkeoloji, tarih ve sözlü tarih gibi farklı disiplinlerin ortak çalışmasıyla elde edilen bu sonuçlar, tarihi savaş alanlarının daha doğru anlaşılmasına katkı sağlıyor.

Kazı sonuçları, Kumkale Muharebeleri’nin yaşandığı alanın netleşmesi açısından kritik bir öneme sahip. Bu çerçevede, şehitlerin anısını yaşatacak olan Kumkale Şehitliği’nin bu tarihi topraklarda yükselmesi bekleniyor. Ayrıca, savaşta yer alan sömürge altındaki Müslüman Senegalli askerlerin de anıt içinde özel bir şekilde hatırlatılması önerisi, 110 yıl sonra gelen tarihi bir vefa örneği olarak değerlendiriliyor.