‘’Dü İbrahim âmed be-dâr-ı cihân,
Yekî büt-şiken şüd dîger büt-nişân.’’
(Dünyaya iki İbrahim geldi, biri put yıktı, öteki put dikti.)
Kıymetli okurlarım, girizgahtan da anladığınıza göre bugün sizlere üç kıtaya hükmeden, düşmanı korkutan titreten, cihana hakim olan Osmanlı Devleti’nin onuncu padişahı Kanuni Sultan Süleyman’ın veziriazamı Makbul İbrahim Paşa’dan bahsedeceğim. Öyle ki bu İbrahim Paşa devletin altın çağında altın değerinde olan sadrazamlık görevini ifa etmiş ve çeşitli zaferlerle taçlandırmıştır. Kazandığı zaferler ile gücüne güç katmış, güçlendikçe zenginleşmiş, hatta Kanuni Sultan Süleyman’ın gözünü bile kırpmadan devleti emanet edebileceği kadar güvenini kazanmıştı. Ama sizler de çok iyi bilirsiniz ki kişiye olduğundan daha fazla değer verirseniz ilk önce sizi aşağıya çeker. Bu yazılı olmayan bir kuraldır. İbrahim Paşa da öyle.. Kendisini devletin yöneticisi zannetmiş ve hırsı onu tabii ki ölüme götürmüştü.
İktidar gölge kabul etmez !
İbrahim Paşa, Kanuni Sultan Süleyman’ın şehzadelik yıllarından itibaren padişahın has adamıydı. Bu sebeple Süleyman padişah olunca kendisi de çok kısa bir süre içerisinde hızla yükseldi. Devlet görevlerindeki bu hızlı yükselmesi ve padişahın kız kardeşi ile evlenince de İbrahim Paşa iktidardaki gücünü sağlamlaştırmıştı. İbrahim Paşa’nın padişahın kız kardeşi ile evlenmesi konusunda son dönemlerde ortaya atılan bazı iddialar var. Ancak o dönemlerde sultan çocuklarının dışındaki hiçbir çocuğa ‘’şah’’ ismi konulmazdı. İbrahim Paşa’nın oğlunun ismi de Şah’tır. Bu sebeple İbrahim Paşa’nın eşinin hanedan mensubu olması gerekmektedir. Tabii ki bu iddia sadece bir isim ile kanıtlanamaz. Bunun dışında Osmanlı döneminde yazılan eserlerde İbrahim Paşa’nın düğünü anlatılırken bahsedilen ihtişam ve gösteriş yine o dönemlerde hanedan mensubu sultanların düğünlerinde olmaktaydı. Ayrıca Padişah Süleyman vezirlerini genellikle damatlarından geçmişti. Kız kardeşlerinin eşlerini veya kızlarının eşlerini çoğunlukla sadaret makamına getirmişti.
Konumuza dönecek olursak, iktidarda hızla yükseliş gösteren İbrahim Paşa’ya, Süleyman da çeşitli ayrıcalıklar tanıyordu. Serasker unvanı ile çıktığı seferlerde iktidar için alınan kararlarda sınırsız güç ve yetkilere sahipti. Irakeyn Seferi sırasında kendisi için ‘’serasker sultan’’ unvanını kullanmıştı. Sultan unvanı sadece padişahlara ait bir unvandı. İbrahim Paşa bu unvanı kullanarak adeta meydan okuyordu. Ayrıca padişah kadar geniş yetkiler kullanması da halk nezdinde padişahın rakibi İbrahim Paşa olarak anılmaya başlanmıştı.
İftardan önce kuzu boğazlandı, iftardan sonra İbrahim Paşa..
1536 yılının Ramazan ayında Kanuni Sultan Süleyman bir iftar yemeğine Sadrazamı İbrahim Paşa’yı çağırmıştı. İftardan sonra cellâtlar gelip İbrahim Paşa’yı boğarak öldürmüşlerdi. Aslında İbrahim Paşa, padişaha açıktan isyan etmemişti. Ancak paşanın gücü ve kuvveti bir padişah kadardı ve istese padişahı tahtından indirebilirdi. Bunun yanı sıra ilerleyen zamanlarda Süleyman’ın oğlu Şehzade Mustafa ile ittifak kurabilir ve padişahı yine tahtından indirebilirlerdi. Tüm bunlar bizim yorumlarımızdan öteye geçemez ancak tarih boyunca bu teorilerin gerçekleştiği hep görülmüştür. Aşağıda görmüş olduğunuz resim de İbrahim Paşa’nın öldürüldükten sonra saraydan çıkarılan cenazesidir.
Bu arada yazıma Figânî ile özdeşleşen İbrahim Paşa’yı anlattığı beyiti ile başlamıştım. Figânî bu beyiti yazdıktan sonra bu beyit Sadrazam İbrahim Paşa’nın kulağına gidiyor ve İbrahim Paşa’ya hakaret ettiği için Figânî bu beyitin bedelini canıyla ödüyor. Ancak ne gariptir ki son günlerde dilbilimcilerin yaptığı araştırmalara göre bu beyitin Figânî’ye değil Gazneli Mahmud iktidarlığı döneminde söylenebileceği gibi iddialar ortada atılmıştı. Çünkü beyitin içerisinde geçen Farsça kelimelerin Osmanlı dönemine değil daha eski dönemlerine ait olduğu düşünülmektedir. Eğer bu beyiti Figânî yazmadıysa niye öldürüldü? Figânî’yi sadrazama ispiyonlayan kimlerdi? İbrahim Paşa ortada kanıt yokken neden Figânî’yi öldürdü? Kafamızda bir sürü soru oluşuyor. İşte tarih bilimi de tam olarak böyle, cadı kazanı. Çıkabilen varsa buyursun..
