PLATINOS’UN SUDUR NAZARİYESİ
Sudur nazariyesine göre kâinat, İlâhı Varlık’tan tedricî olarak genişleme ve yayılma (Extantion) yoluyla meydana gelmiştir. Plotinos’un ilk ilkesine Farâbi ve İbn Sina Zorunlu Varlık (Vacibu’l-Vücûd) derler. Bu aynı zamanda düşünür ilkedir. O’nun düşünmesi varlığın nedenidir. Gazzâlî sudur nazariyesini, Sünni kelamcıların yoktan yaratma düşüncesine ters düştüğü ve sudur sürecinin zorunlu olduğu gerekçesiyle; bu yüzden de Allah’ın “Mürîd” oluşu ile çeliştiği için eleştirir. Meşhur “Tehafütü’l-Felâsife” adlı eserinde bu konuyu genişçe ele alır.
Yani sudur nazariyesi YOKTAN var etmeyi ret ederek. Her varlık zorunlu varlıktan (Allah’tan) zuhur etmiştir. Tüm mevcutlar mertebelerine göre ondan taşmıştır. Her bir varlıkta sırasına göre ondan payını alır. İlk hâsıl olan mükemmeli olur. Hristiyanlara göre ilk Hz İsa, Müslüman felsefecilere göre ilk Hz Muhammed almıştır sonra ise bir eksiği hâsıl olur. En sonunda öyle bir yere gelir ki HİÇLİK olur…
İlk Akıldan da, Zorunlu Varlığı düşünmesi sonucu ikinci Akıl FELSEFESİ Hıristiyanlarda HZ.İSA olmuş, bizde de HZ.MUHAMMED olmuştur. Daha ileri taşıyanlar VAHDETİ VÜCÜD demişler, yumuşatanlar da Vacibül Vücüd demişlerdir.
Müslüman TEVHİD EHLİDİR. Bu PLATINOS’UN SUDUR NAZARİYESİ düşüncesinden uzaktır.
Fi Emanillah
