OSMANLI KADINLARININ ADALET ARAYIŞI
Osmanlı kadınları dediğimizde aklımıza ilk olarak sarayda hareme hâkim olmak için birbiri ile rekabet eden kadınlar geliyor. Hâlbuki bu kadınlar toplumdaki kadınların %20’sini ancak oluşturuyor. Belki de bu oran daha azdır. Osmanlı kadınları denildiğinde aslında kastedilen Osmanlı halkına mensup sıradan kadınlar…
Peki, bu kadınlar da tıpkı saray kadınları gibi güçlü ve kendi haklarını arayan kadınlar mı? Evet, tam da öyle kadınlar… Sıradan, toplumun içerisinde yaşayan kadınlar da tıpkı saray kadınları gibi güçlü ve hakkını arayan, aile içinde olsa bile hakkını kimseye yedirmeyen kadınlar bunlar…
Asıl sorumuza gelelim.
Bu güçlü kadınlar kimdir?
Osmanlı toplumunun her kesiminde var olan kadınlardır bunlar; genç, yaşlı, dul, bekâr, evli, köylü veya şehirli her kesimden…
Ancak bu kadınlar haklarını bilen ve bu hakları kullanmaktan çekinmeyen cesur Osmanlı kadınları…
Biz de, Osmanlı mahkeme kayıtlarından bu kadınların haklarını nasıl bildiklerini ve nasıl kullandıklarını öğreniyoruz. Bu kadınlar kendi haklarını korumak için çeşitli konularda mahkemeye başvurarak dava açıyorlar. Dava süreci ilerlerken mahkemeye gelip kendi haklarını savunuyorlar ve hatta kazanıyorlar da.
Kadınların mahkemeye başvurdukları konular içerisinde en çok başvurulan konu eşlerinden boşanmak isteyen kadınların meseleleridir. Bu kadınlar sebep olarak da eşlerinin şiddete başvurması, alkol kullanması, maddi sorumsuzluğunu göstermektedirler. Kadı, bunları geçerli sebep olarak görüp kadını eşinden boşamıştır. İkinci olarak kadınlar içerisinde en çok mahkemeye başvurulan konu olarak bir kadının miras meselesi ile erkek kardeşleriyle mahkemelik olmasıdır. Miras paylaşımında erkek kardeşi, kız kardeşinin hakkını bilerek gasp eder. Kadınlar da bu anlaşmazlığı çözmek için mahkemeye başvurur. Mahkeme miras konusunda da kadını haklı görüp miras hakkını kardeşlerinden alıp kadına vermiştir. Bu sebeplerin dışında Osmanlı döneminde ticaret yapan kadınları da görüyoruz. Bu kadınların da mahkemeye başvurma sebepleri genellikle iş yaptıkları tüccarlar ile aralarında oluşan alacak-verecek meseleleridir.
Özetle şunu söyleyebiliriz. Osmanlı döneminde sıradan bir kadın zengin ya da soylu bir aileden gelmesine bakılmaksızın kendi hakkını aramak için çok rahat bir şekilde mahkemeye başvurabiliyordu. Dava açılıyor ve eğer haklı ise davasını da kazanabiliyordu. Osmanlı kadını sadece gündelik hayatın içinde değil hukuk meselelerinde de yerini almış ve hakkını aramaktan çekinmeyen güçlü kadın profili olarak karşımıza çıkmaktadır.
