Milli marşlar, milletlerin bayrakları gibidir. Bayrak, bir milletin istiklâl alâmetidir. Milli marşlar da bu istiklâli temsil ederler.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920’de Ankara’da açılmıştı. Ardından 3 Mayıs 1920’de, Anadolu’da ilk millî hükümet olan Birinci İcra Vekilleri Heyeti kurulmuştu. Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa, hükümet başkanlığına seçilmişti. Bu sıralarda düşman Ege’den Anadolu’nun içerlerine doğru ilerliyordu. Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçtiği üyeler Anadolu’ya gidip, halka millî mücadelenin amacını anlatıyorlar ve millî kuvvetlerin kuruluşu konusunda bilgilendirmelerde bulunuyorlardı. Bu üyeler aynı zamanda, cephede ön saflara kadar giriyor, askerlere destek verici konuşmalar yapıyorlardı. Daha sonra bu üyeler İsmet İnönü ile görüşüp, askerin moralini yükseltecek bir marşın yazılıp bestelenmesini de istemişlerdi. Bir gün, Atatürk’ün başkanlık ettiği İcra Vekilleri Heyeti toplantısında konuşulurken, İsmet İnönü bu konudan bahsetti. Konuşmalar buradan bir Millî Marş’ın yazılması ve bestelenmesine dönüştü. Yeni Hükümetin bir Millî Marş’ı olmalıydı. Bu Marş, milletin istiklâl duygularını, heyecanını ifade etmeli, coşturmalıydı. Marş, yalnız askerin değil, milletin de malı olmalıydı.
Bu dönemde Mehmet Akif, herkes tarafından sevilen ve itimat edilen bir isimdi. Onun İstiklâl Harbine ve Kuva-yi Milliye’ye katkı sağlaması Kuva-yi Milliyeciler için de büyük bir moral-motivasyon kaynağı teşkil ediyordu. Mehmet Akif, Balıkesir’de Zağnos Paşa Camii’nde verdiği vaazla, halkı istiklâl mücadelesine davet ediyordu. Onun bu daveti Karesili gençleri Yunan işgalcileriyle savaşmak için daha da şevklendirdi. Bu durum yaklaşık 1920 yılının Şubat-Mart aylarına kadar sürdü. Akif hakkında İstanbul hükümetine ileri geri şikayetler oldu. Akif İstanbul Hükümeti tarafından memuriyetten azledildi. O da, bir vatansever aydın olarak, hemen Anadolu’ya geçmeye karar verdi. Mustafa Kemal Paşa Mehmet Akif’i Ankara’da büyük bir gururla karşıladı. Ona önemli görevler verdi. Artık Mehmet Akif tam anlamıyla istiklâl savaşçısıydı. Cepheden cepheye koşuyor, halkı Kuva-yi milliye lehine bilinçlendiriyordu.
Halk, 1921 yılı başından itibaren Kurtuluşa daha da inançlıydı. 6-10 Ocak 1921 günü İsmet Paşa emrindeki Türk ordusu Yunanlıları durdurmayı başardı. Mustafa Kemal Paşa, Türk ordusunun bu şanlı galibiyetini İsmet Paşa’ya yazdığı bir telgrafla selamladı. İşte Mehmet Akif İstiklâl Marşı’nın tam da bu sırada yazdı.
Mehmet Akif’in yazdığı İstiklâl Marşı, Büyük Millet Meclisi’nin, 1 Mart 1921 günkü oturumunda Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından okunmuş, meclis heyeti ayakta alkışlamıştı. Meclis, 12 Mart 1921 tarihinde bu marşı resmen kabul edilmişti.
İstiklâl Marşı Üzerine
İstiklâl marşı, Cumhuriyet’imizin sembolü olarak kabul edilir. İstiklâl Marşımızı değerlendirirken hiç şüphesiz yazıldığı dönemi göz önüne almak gerekir. Mehmet Akif bu marşla, Türk Milleti’nin duygularını ve inançlarını dile getirmiştir. Bazı kelime ve mısralardan da anlaşılabileceği üzere, o tarihte henüz İstiklâl Savaşı kazanılmamıştır. Türk ordusu bu şiir yazıldıktan bir yıl sonra, 26 Ağustos 1922 sabahı büyük taarruza geçer. Düşman karşıda bulunduğu için ordu ve millete cesaret vermek isteyen Akif, “Korkma!” kelimesiyle marşa başlar.
Birinci dörtlükte söz konusu olan temel değer ‘’al sancak’’tır. Al sancak, Türk milletini temsil eder. Türk bayrağının kırmızı renkte olması Akif’in hayal dünyasında alevi çağrıştırır. Bu alev ‘’sönmez’’dir. Akif’in buradaki temel düşüncesi Türk ailesinin evinde yanan ocaktır. Bu yurdun üstünde tüten en son ocak kalana kadar, bu bayrak dalgalanacaktır. Gökteki yıldıza hiçbir el uzanamadığı gibi; Türk milletinin yıldızına da kimse el uzatamaz. Yüzyıllardır Türkler hilâl için kan dökmüştür. Eğer bu hilâl dalgalanmazsa hakkını helâl etmeyecektir.
İstiklâl Marşı’mızın üçüncü kıtasında ‘’hürriyet’’kavramı son derece önemle vurgulanmıştır. Akif ‘’ben’’ kelimesiyle Türk milletini kastetmiştir. Türk milleti 1071’den beri hür yaşamış ve hür yaşamaya alışmıştır. Hürriyetten mahrum bırakılmak Türk milletini çıldırtır.
Dördüncü kıtada savaşan iki taraf vardır. Birisi silahlarına güvenen batıdır. Diğeri ise iman gücü olan Türkler’dir. İman olmasa o silahlar hiçbir işe yaramaz. Akif Batı’yı tek dişi kalmış canavara benzetir. Bütün vahşiliğine rağmen kendisini medeni zanneden Batı ile Akif alay etmektedir. Burada ‘’tek dişi kalmış canavar istediği kadar ulusun, ondan korkmaya gerek yoktur’’ düşüncesi vurgulanmıştır.
Beşinci kıtada Akif düşmanla çarpışan kahraman askerlere seslenmektedir. Türk milletinin inancı burada dile getirilmiştir. ‘’ Doğacaktır sana vâdettiği günler Hakk’ın/ Kim bilir belki yarın, belki yarından da yakın’’ diyerek kurtuluşa dair ümitli bekleyişleri ve geleceğe olan imanlarını gösterir.
Altıncı kıtada vatandan bahsedilir. Vatan bir toprak parçası olarak görünse de bu vatan binlerce şehit tarafından korunmuştur. Bu sebeple vatanı toprak olarak değil; vatan için şehit olanları görmeliyiz.
Yedinci kıtada yine vatan ile şehitler arasında ilişkiden bahsedilmiştir. Bir insan için en büyük yokluk vatanından uzak kalmasıdır. İnsan kendi canını ya da sevdiklerini kaybetse vatanın varlığıyla avunabilir. Ancak vatan kaybedilirse, millet de kaybedilir.
Sekizinci ve dokuzuncu kıtada söz konusu olan ezandır. Nerede cami varsa orada Müslümanlar vardır. Aynı zamanda nerede ezan sesi duyulsa orada özgürlük vardır. Onuncu bent ise tüm marşın özeti niteliğindedir. Bu milletin ölmeyeceği, sonsuza kadar yaşayacağı inancı vurgulanmıştır.
İstiklâl Marşımız son derece duygu dolu, coşkulu, Türk milletinin inancını artıracak yönde yazılmıştır. Akif’in bu mirasına sahip çıkmak Türk evlâdı olan bizlerin boynunun borcudur. Vatan uğruna canını veren tüm şehitlerimize sonsuz saygı ve minnet ile… Allah bu millete bir daha İstiklâl Marşı yazdırmasın. .
