Geçtiğimiz hafta 2023 Nobel Ödülleri sahiplerini bulmuştu. Geçen haftaki yazımda bende 2023 Nobel Edebiyat Ödülü’ne değinerek Jon Fosse’den bahsetmiştim. Okumayanlar ve tekrar okumak isteyenler için siz kıymetli okurlarıma bir link bırakıyorum (https://kriterhaber.com/yazar/seymayurdakok/konu/2023-nobel-edebiyat-odulu-sasirtmadi/).
Bu hafta da geçmişten günümüze Nobel Edebiyat Ödülleri’nde öne çıkan yazarlardan bahsedeceğim. Nobel Edebiyat Ödülleri her yıl İsveç Akademisi tarafından ilan edilerek sahiplerini bulmaktadır. Sadece yedi yıl (1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942, 1943) çeşitli sebeplerden dolayı Nobel Edebiyat Ödülü kimseye verilmemiştir. Bazı yıllar (1904, 1917, 1966, 1974) ödülü bir değil iki kişi almıştır. Nobel Ödülleri 1895 yılında Alfred Nobel’in vasiyet etmesi üzerine verilmeye başlanmıştır. Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazananlar bir belge ve her yıl değişen miktarda para almaktadırlar.
Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiştir. Ödülün ilk sahibi Sully Prudhomme olmuştur. 1907 yılında Rudyard Kipling Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan en genç yazar olarak tarihe geçmiştir. Doris Lessing ise 2007 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan en yaşlı yazar olarak bilinmektedir.
1957 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Albert Camus, 1960 yılında geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybetmiştir. Bu durum da Albert Camus’u Nobel Edebiyat Ödülü alanlar arasında en genç vefat eden yazar kategorisine almıştır.
Bugüne kadar Nobel Edebiyat Ödülü alan 103 erkek, 16 kadın yazarımız bulunmaktadır. Ödülü en fazla kazanan ilk üç ülke sırasıyla Fransa, Birleşik Krallık ve ABD’dir.
Nobel Edebiyat Ödülü’ne damga vuran üç isim bulunmaktadır. Bu üç isim dünya çapında bu denli önemli olan ödülü reddetmişlerdir. Bu isimlerden birincisi, Erik Axel Karlfeldt’dir. 1918 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan yazar ödülü reddetmiştir. Ancak yazarın ölümünden sonra yine de ödül onun gıyabında verilmiştir. İkinci isim, Boris Pasternak’tır. Rusya doğumlu olan yazar ödülü almaya hak kazanmasına rağmen devlet tarafından uğradığı baskı sonucunda 1958 yılında ödülü reddetmiştir. Üçüncü ve son isim Jean Paul Sartre’dir. Sartre ödülü kazanmasına rağmen keskin bir dille bu ödülü reddeden son isimdir. Çünkü Sartre Nobel Ödülü’nü “Doğu’da başkaldıran yazarlara verilen ödül” şeklinde nitelendirmekteydi. Sartre için bu çok da şaşırılacak bir durum değil. Çünkü o resmi olan hiçbir ödülü hayatı boyunca kabul etmedi.
Peki ya siz, Sartre çizgisinde olanlardan mısınız?..
